Ks. Juliusz Kwapuliński
Ks. Józef Grunt
Ks. Juliusz Kwapuliński
Urodził się 11 kwietnia 1883 w Lipinach Śląskich w powiecie świętochłowickim w wielodzietnej rodzinie hutnika Jana i Marianny z Miketów, pochodzącej z Królówki koło Woszczyc. Po ukończeniu 8-klasowej szkoły elementarnej w Lipinach pracował w tamtejszej hucie cynku przez 5 lat (do 1902 roku), a następnie wstąpił do Zakładu Księży Salwatorianów w Meranie w Tyrolu, gdzie przebywał do 1906 roku i ukończył 7 klas gimnazjalnych. Wystąpiwszy z Zakładu, po kilkumiesięcznych lekcjach prywatnych został przyjęty do 8 klasy prywatnego Gimnazjum dra Wolfa we Wrocławiu. Ze względu na trudności finansowe opuścił szkołę, uczył się prywatnie i w końcu 1907 roku został przyjęty do gimnazjum państwowego w Pszczynie. Naukę przerwał, a następnie podjął pracę biurową w magistracie w Zabrzu (pół roku) i w zakładzie ubezpieczeń w Katowicach (niespełna rok). Mimo skromnych zasobów pieniężnych udał się w 1911 roku do Fryburga w Szwajcarii, gdzie jesienią podjął na tamtejszym uniwersytecie studia filozoficzne (4 semestry) i teologiczne (6 semestrów), przerwane z powodu wojny latem 1915 roku. Od maja 1916 roku przebywał w Seminarium Duchownym we Włocławku, gdzie z rąk bpa Zdzitowieckiego 10 czerwca 1917 otrzymał święcenia kapłańskie.
Rozpoczął posługę duszpasterską jako wikary w Dobroniu w powiecie łaskim (3 miesiące), potem pracował w Russocicach w pow. kamińskim (rok), Pabianicach (rok), Dobrem w powiecie kaliskim (3 miesiące), Tuliszkowie w powiecie kamińskim (2 lata), Rząśni w powiecie noworadomskim (od 6 kwietnia 1921), a także jako wikariusz i administrator w Mostowie w powiecie częstochowskim (od 8 lipca 1921) oraz w Szadku w powiecie sieradzkim (od września 1924 roku), a nieco wcześniej był prefektem szkół powszechnych w Mostowie, Zawadach i Siedlcu (9 października 1923 - 31 sierpnia 1924). Kilkakrotnie zabiegał o przeniesienie do powstałej po podziale Górnego Śląska Administracji Apostolskiej dla Polskiego Śląska, późniejszej diecezji śląskiej (katowickiej). Jeszcze przed plebiscytem, jesienią 1920 roku, przybył na Górny Śląsk za zgodą kurii wrocławskiej celem włączenia się do akcji plebiscytowej i spełnienia obowiązku obywatelskiego, polskiego. Zaraz po podziale, jesienią 1922 roku, Wydział Oświecenia Publicznego Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego zaproponował mu tymczasową posadę nauczyciela i katechety w 12-klasowej szkole w Rudzie Śląskiej, jednakże z powodu braku księży w diecezji wrocławskiej nie uzyskał na to zgody. Dopiero jesienią 1928 roku został przyjęty na 3-letni okres próbny do diecezji śląskiej; 3 października 1928 skierowano go do Bykowiny na zastępcę proboszcza Fabisia, a po miesiącu do Kochłowic z obowiązkiem zastępowania go w razie potrzeby. 12 grudnia 1928 został wikarym w Radzionkowie w parafii św. Wojciecha, a 11 kwietnia 1929 w parafii św. Józefa w Królewskiej Hucie (Chorzów), gdzie pracował kilka lat. Jesienią 1932 roku zdał egzamin proboszczowski, a 10 kwietnia 1933 inkardynowano go oficjalnie do diecezji śląskiej. W tym samym roku uczestniczył w pielgrzymce do Rzymu, a 26 marca 1934 objął probostwo w Ornontowicach. Po wybuchu II wojny światowej wraz z bratem Maksymilianem i kościelnym Karolem Spyrą ukrył pod sufitem altany probostwa naczynia sakralne, chorągwie kościelne i sztandary polskich towarzystw, a 2 września 1939 został aresztowany. W dniu następnym został wywieziony do Norymbergi, gdzie był maltretowany. Podobny los spotkał też parafian, np. Franciszka i Henryka Malczyków, nauczycielkę Michalską i żonę kierownika szkoły ornontowickiej, Reczkową. Najeźdźcą powodowała bowiem obawa przed akcją obronną powstańców śląskich, których siła w tym rejonie była znacząca. Po 6 tygodniach powrócił do parafii, gdzie podczas wojny m.in. opiekował się emerytowanym i obłożnie chorym kapłanem Chorobą. Po wojnie od 18 września 1947 pełnił obowiązki dziekana dekanatu dębieńskiego. W Ornontowicach przeprowadził restaurację kościoła, dobudował do niego salki katechetyczne, wyremontował probostwo. Od dawna przyjaźnił się ze Stanisławem Ligoniem. Wspierał też radą mieszkańców Chudowa, gdy rozpoczęli budowę własnego kościoła. Zrezygnował z probostwa 1 września 1960. Zmarł 24 września 1961 w Ornontowicach i tam 28 września 1961 został pochowany.
źródło:Historia Kościoła na ślasku
Kamil Grzywok
Ks. Józef Grunt
Urodził się 30 października 1865 w Wójtowej Wsi k. Gliwic. Był synem rolnika Tomasza i Antoniny z d. Szuba. Po ukończeniu szkoły ludowej, od 24 sierpnia 1877, uczęszczał do gimnazjum w Gliwicach, gdzie w 1887 roku zdał egzamin dojrzałości. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Jako student był przez pewien czas asystentem we wrocławskim ogrodzie botanicznym. Święcenia kapłańskie przyjął 23 czerwca 1891 we Wrocławiu.Jako wikary pracował w parafiach: św. Wawrzyńca w Wirku (8 sierpień 1891), krótko w parafii św. Barbary w Królewskiej Hucie, św. Wawrzyńca w Strzelcach Opolskich (od 18 października 1892), gdzie opiekował się więźniami w tamtejszych zakładach karnych. Już w pierwszych latach kapłaństwa odważnie występował przeciwko szerzonym wówczas ideom socjalistycznym. 28 sierpnia 1894 został skierowany do parafii św. Wojciecha w Mikołowie. Pełnił tam kolejno funkcje wikariusza i administratora. W latach 1899-1902 był administratorem w parafii św. Andrzeja w Szczodrowie w powiecie sycowskim. Mieszkał wtedy w pobliskiej Ostrowinie.W 1902 roku został mianowany proboszczem w parafii Wniebowzięcia NMP w Jemielnicy (dawniej Imielnica) w powiecie strzeleckim. W Mikołowie, Ostrowinie i Imielnicy ujawnił się jego wielki talent społecznikowski. Organizował spółdzielnie rolnicze i Kasy Raiffeissena. Przez głoszenie rekolekcji włączył się w ruch trzeźwościowy kierowany wówczas przez ks. J. Kapicę. W Mikołowie przyczynił się do wybudowania domu ss. boromeuszek. Za wybitne zasługi na polu społecznym został odznaczony niemieckim Krzyżem Zasługi. Będąc proboszczem w Imielnicy związał się mocno z polskim ruchem narodowym, dążąc do przyłączenia Górnego Śląska do Polski. W kazaniach i katechezie agitował za Polską, za co spotykały go szykany ze strony władz niemieckich. Po podziale Górnego Śląska 20 marca 1920 oświadczył na ambonie, że przechodzi do polskiego obozu. Organizował wiece, na których przekonywał, że w czasie plebiscytu należy głosować za Polską. Jest autorem broszury 150 lat niewoli pruskiej - czyli męczeństwo polskiego ludu śląskiego pod rządami pruskimi (Mikołów 1920). Jego działalność spotkała się z gwałtownym sprzeciwem ze strony niemieckiej. Za obrazę nauczyciela 27 października 1920 został skazany przez sąd w Opolu na grzywnę. Po przyłączeniu części Górnego Śląska do Polski w 1922 roku przeniósł się na ten teren. Duszpasterzował najpierw w parafii NSPJ w Brzezinach Śląskich (od marca 1923), gdzie wybudował probostwo. 6 grudnia 1923 został mianowany administratorem, a kilka miesięcy później proboszczem w parafii św. Michała Archanioła w Ornontowicach. Był jednym z czołowych propagatorów trzeźwości w Śląskim Kole Polskiego Związku Księży Abstynentów, założonego przez ks. Czempiela w 1924 roku. W czasie kryzysu gospodarczego zajął się organizacją pomocy dla bezrobotnych. Opiekował się ponadto w parafii różnymi organizacjami katolickimi. Zmarł nagle 18 listopada 1933 w Ornontowicach i tam został pochowany.
Pierwszy z prawej Ks. Teofil Bromboszcz 1922 r.
Ks. Teofil Bromboszcz
Pochodzenie i początki kapłaństwa
Urodził się jako dziewiąte z dziesięciorga dzieci chałupnika Michała oraz Franciszki ze Zdziarków. Po ukończeniu w 1889 dwuklasowej szkoły powszechnej w Ligocie kształcił się w gimnazjum klasycznym w Pszczynie, a następnie w Gliwicach. Maturę uzyskał w 1908.Formację filozoficzno-teologiczną odbył na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Podczas studiów działał w tajnych stowarzyszeniach młodzieży polskiej[2]. Święcenia diakonatu otrzymał 23 marca 1912, a święcenia kapłańskie 22 czerwca 1912 we Wrocławiu z rąk kardynała Georga Koppa. 29 sierpnia 1912 został skierowany do parafii św. Jana Chrzciciela w Szczecinie, w charakterze duszpasterza katolickiej diaspory wyznaniowej. Wysyłanie księży o propolskich przekonaniach narodowych do odległych parafii należało w tym czasie do działań systematycznie praktykowanych w archidiecezji wrocławskiej[3]. 1 października 1914 otrzymał roczny urlop naukowy w celu odbycia studiów specjalistycznych w zakresie teologii biblijnej Nowego Testamentu w Papieskim Instytucie Biblijnym, jednak nie podjął ich. Równocześnie zgłosił się do posługi kapelana wojskowego w armii niemieckiej pod zwierzchnictwo biskupa polowego Heinricha Joeppena. 13 października 1914 otrzymał z wrocławskiej kurii biskupiej pisemną naganę za samowolne opuszczenie parafii oraz zgodę na służbę w wojsku. Sprawując opiekę nad żołnierzami polskimi, służył na froncie belgijskim, francuskim oraz bałkańskim, za co otrzymał Żelazny Krzyż I klasy.Od 1917 był proboszczem garnizonu w Toruniu. 29 czerwca 1918 uzyskał doktorat na podstawie napisanej w języku niemieckim pracy Jedność Ewangelii Świętego Jana. 15 września tego roku ukończył kurs pedagogiczny w seminarium nauczycielskim w Toruniu, a 16 października złożył egzamin proboszczowski we Wrocławiu.
Po I wojnie światowej – działalność plebiscytowa
23 stycznia 1919 otrzymał zwolnienie z wojska. 31 stycznia tego roku kardynał Adolf Bertram mianował go redaktorem „Posłańca Niedzielnego” (tygodnika diecezjalnego dla parafian polskich), a 1 marca wikariuszem parafii katedralnej św. Jana Chrzciciela we Wrocławiu. Sprawował opiekę duszpasterską nad Polakami mieszkającymi we Wrocławiu, dla których założył Towarzystwo Kościelne Polaków Katolików pod wezwaniem bł. Czesława.Zaangażował się w sprawę organizacji plebiscytu na Górnym Śląsku i zyskał przychylność komisarza rządu polskiego dla sprawy plebiscytu Wojciecha Korfantego[4]. Współpracował z Polską Radą Ludową oraz Polskim Towarzystwem Gimnastycznym „Sokół” we Wrocławiu. Ze względu na działalność narodowościową odrzucił, złożoną mu 16 czerwca 1920 przez Wydział Teologiczny Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, propozycję objęcia profesury i wykładów z Nowego Testamentu. Był inwigilowany i denuncjowany przez niemieckie służby wywiadowcze, wskutek czego utracił stanowisko redaktora „Posłańca Niedzielnego” . We wrześniu 1920 opuścił Wrocław i osiadł tymczasowo w Mikołowie, skąd poprosił kurię wrocławską o udzielenie mu urlopu. 2 października 1920 został administratorem parafii św. Michała Archanioła w Ornontowicach, a 28 sierpnia 1922 proboszczem tej parafii. Zreorganizował na jej terenie życie parafialne, dokonał remontu kościoła, przeprowadził budowę klasztoru Sióstr Służebniczek oraz stworzył warunki do zamieszkania dla nauczycieli przybyłych spoza Śląska. Był inicjatorem usypania Kopca Wolności, przy którym następnie odbywały się uroczystości patriotyczne (zniszczono go w trakcie II wojny światowej).
Uczestniczył w przygotowaniach wiernych parafii górnośląskich do plebiscytu. Organizował w powiecie pszczyńskim polskie rady ludowe oraz wycieczki młodzieży do Krakowa. Po rozstrzygnięciu plebiscytu pozostał rzecznikiem sprawy polskiej. Z jego inicjatywy sprowadzono na Śląsk Związek Obrony Kresów Zachodnich, którego prezesem następnie go wybrano. Był okręgowym opiekunem Związku Powstańców Śląskich. 1 sierpnia 1923 odsłonił pomnik powstańców śląskich w Orzeszu, którego poświęcenia odmówił miejscowy proboszcz. Wiosną 1921 zapadł na chorobę płuc, z którą zmagał się przez resztę życia.
Ks. Teofil Bromboszcz
Ks. Józef Grunt
Ks. Juliusz Kwapuliński
Proboszczowie w Ornontowicach od 1920 do 1960
Ks. Teofil Bromboszcz (1920 – 1922 – administrator)
(1922 – 1923 – proboszcz)
(pierwszy biskup pomocniczy Diecezji Katowickiej)
Ks. Józef Grunt (1923 – 1924 – administrator)
(1924 – 1933 - proboszcz)
Ks. Juliusz Kwapuliński (1934 – 1960 – proboszcz)