Pałac Hegenscheidtów

Budowę neorenesansowej siedziby rodu Hegenscheidtów zlecił Otto Hegenscheidt. Pałac został wybudowany wg projektu uznanego berlińskiego architekta Hugona Hartunga. Obiekt posiada cechy stylu neorenesansu północnego i eklektyzmu.  Ten dwupiętrowy murowany gmach na wysokim cokole posiada wielospadowy dach (kryty dachówką ceramiczną), arkadowe podcienia, uskokowe gzymsy oraz portal w półokrągłym kształcie, sprawiają iż można go uznać za prawdziwą perełkę architektury tego okresu.

ANNEMARIE HEGENSCHEIDT z domu SCHNICK

23.VI.1907 – 30.V.1998

Annemarie urodziła się w Stambule. Jej matka Olga była nauczycielką, a ojciec Robert inżynierem nowoczesnych młynów, stąd też często zmieniali miejsce zamieszkania. Wychowywała się w Turcji i Rumunii. Jako mała dziewczynka była świadkiem transportu rannych żołnierzy, ten widok wywarł na niej wielkie wrażenie. To przeżycie ukształtowało w niej gotowość do pomocy potrzebującym oraz wyboru medycyny jako kierunku studiów. Uczęszczała do English High School for girls, gdzie nabyła wiele umiejętności praktycznych, jak również nauczyła się biegle posługiwać francuskim i angielskim.

W 1928 wyszła za mąż za Klausa, tym samym zawiesiła studia medyczne i razem z mężem poświęciła się organizacji i zarządzaniu majątkiem. Jej oczkiem w głowie był park, do którego ściągała przeróżne nowe gatunki roślin i drzew, czym wzbogacała jego szatę roślinną. Często można było spotkać Annemarie, która osobiście usuwała chwasty. Jako że była miłośniczką sportu, wygospodarowała w parku miejsce, gdzie ustawiono przyrządy do gimnastyki i lekkoatletyki.

Była też znana z umiłowania koni, hodowała rzadką odmianę anglo-arabów, które zamawiało Wojsko Polskie.

Annemarie bardzo mocno angażowała się w życie społeczne Ornontowic. Organizowała spotkania   dla młodzieży żeńskiej, na których uczyła krawiectwa, szydełkowania czy robienia na drutach. Dla  dzieci pracowników gospodarstwa corocznie organizowała 2-tygodniowe kolonie letnie w okolicy Bielska. Jako studentka medycyny prowadziła w Ornontowicach prelekcje z higieny i profilaktyki zdrowotnej, jak również badania okresowe.

W wyjątkowo trudnych czasach okupacji prowadziła akcję dożywiania dzieci, sprowadzając nawet mleko w proszku oraz lekarstwa.

Gdy Klausa powołano do armii, Annemarie musiała przejąć obowiązki męża. Potrafiła pogodzić wszystkie obowiązki, a dodatkowo ciągle pomagała miejscowej ludności, zwłaszcza dzieciom.

W 1945 roku opuściła Ornontowice wraz z dziećmi, tuż przed nadejściem wojsk radzieckich. Zmarła w wieku 91 lat, pochowano ją na cmentarzu w Hammenstedt. 

Źródła: http://centrumarteria.pl/dziedzictwo/rod-hegenscheidt/

KLAUS Hans Hugo Wilhelm HEGENSCHEIDT

13.IX.1897 – 1.V.1945

Urodził się w Ornontowicach, od najmłodszych lat był przygotowywany przez ojca do zarządzania gospodarstwem. Ukończył studia rolnicze oraz kurs dla zarządców, następnie na praktykę rolną udał się do Galicji, do Państwa Lucky w Jałczynie.

Podczas I Wojny Światowej służył na froncie wschodnim, a po ciężkiej chorobie przeniesiono go na front zachodni. W 1923 roku Otto przekazał Klausowi majątek w Ornontowicach i Dębieńsku. Ten  zaś postanowił ulepszać gospodarkę, wprowadzając nowatorskie rozwiązania w różnych dziedzinach: produkcji polowej, ogrodnictwie, leśnictwie, hodowli zwierząt i mleczarstwie. W latach 30-tych stopień dochodowości i produktywności gospodarstwa Hegenscheidtów był jednym z najwyższych w kraju, a podobny poziom osiągnięto dopiero w 1968 roku.

Klaus był aktywnym działaczem zarówno w Ornontowicach, jak i województwa. Należał do związków i towarzystw rolniczych. Angażował się w rozwiązywanie problemów społecznych, jak choćby pomoc podczas wielkiego kryzysu lat 1919-1934. Przewodniczył wtedy Komitetowi Pomocy Bezrobotnym, na którym miał wypowieć następujące słowa: "Jak długo my tu jeszcze coś posiadamy, nikt nie może u nas głodować względnie z głodu umierać". Często też przekazywał najuboższym płody rolne, opał. Bardzo rzetelnie wywiązywał się z obowiązku patronatu nad kościołem w Ornontowicach, ale także dobrowolnie pomagał parafii w remontach, upiększaniu wnętrza.

Chętnie uczestniczył w życiu kulturalno-społecznym miejscowości. Bywał na przedstawieniach amatorskich teatrów, udostępniał część parku na zabawy i festyny. Brał udział także w ważnych ceremoniach kościelnych jak Boże Ciało czy odpust parafialny. Wspomagał utworzenie i organizację Ochotniczej Straży Pożarnej, udostępniając jej swój budynek gospodarczy z przeznaczeniem na remizę. Był członkiem Zarządu Szkolnego oraz jednym z fundatorów Domu Zdrowia.  

Po wybuchu II Wojny Światowej powołano go do czynnej służby jako oficera w 1941 r. Najpierw służył na froncie wschodnim (Rylsk i Żytomierz), a natępnie przeniesiono go do Włoch w okolice Wenecji. Zginął 1 maja 1945 w Novarze, tam też znajduje się jego grób.

AUGUST WILHELM HEGENSCHEIDT

9.X.1823 – 1.III.1891

Urodził się w miejscowości Altena, w dzisiejszej Nadrenii Północnej- -Westfalii, a jego rodzice Peter Hegenscheidt i Katherina Opterdeck byli właścicielami małego zakładu produkującego drut. Skończył tylko szkołę podstawową i już w wieku 15 lat poszedł do pracy, szybko się usamodzielnił. Odziedziczony spadek po ojcu zainwestował na Śląsku, najpierw pod Gliwicami w Szobiszowicach, gdzie otworzył w 1852 roku fabrykę drutu, gwoździ i łańcuchów. Będąc człowiekiem praktycznym i patrzącym w przyszłość zakupił pierwszą maszynę parową, aby uniezależnić swój zakład od napędu wodnego, który dzielił z sąsiednim tartakiem.

W 1857 roku ożenił się z Johanną Hesse. Posag jaki wniosła pozwolił na inwestycję w kolejną maszynę parową, zwłaszcza, że w tym samym roku wybudował pierwszą na Śląsku walcownię drutu.

Mimo początkowych problemów z rynkiem zbytu oraz szerzącą się epidemią cholery, August uparcie dążył do realizacji swoich planów. Nawet wypadek, jakiemu uległ przy uruchamianiu polerki drutu, w którym stracił prawą dłoń, nie zniechęciły go. Szybko nauczył się pisać lewą ręką.

Kupując okoliczne huty, zabezpieczył dostawy surowca do produkcji łańcuchów, gwoździ, drutu.

W 1870 zakłady w Gliwicach składały się już z trzech części: Zakładu Górnego (ul. Dubois), Zakładu Dolnego (pomiędzy ul. Śliwki i ul. Dubois) oraz Nowego Zakładu (na terenie obecnego IZO-ERG przy ul . Śliwki)

W 1883 zakupił folwarki i ziemie w Ornontowicach i Dębieńsku, gdzie uruchomił kolejne zakłady produkcyjne. W 1887 w wyniku założenia koncernu „Obereisen” razem z Robertem Caro, stali się prawdziwymi potentatami na rynku. Gliwice i okolice zawdzięczają im swój gwałtowny rozwój.

Był przewodniczącym Izby Handlowej w Gliwicach i Opolu, otrzymał tytuł radcy handlowego, odznaczony na wystawie światowej w Wiedniu w 1873 r., był prawdziwym filantropem. Ufundował m.in. Szkołę Przemysłową w Gliwicach, szkołę przy ul. Śliwki (w tamtych czasach Hegenscheidtstrasse), kościoły i ich wyposażenie, stadiony, korty i łaźnie.

Zmarł 1 marca 1891 roku po ciężkiej chorobie. Spoczywa na cmentarzu starokozielskim w Gliwicach w rodzinnym grobowcu.

OTTO HEGENSCHEIDT

25.IX.1867 – 21.V.1933

Urodził się w Gliwicach. Dyscyplina i pracowitość wpajane przez ojca, objawiły się w charakterze Otta, który w swoim życiu kontynuował dzieło Augusta Wilhelma. Jako cel postawił sobie umacnianie pozycji firmy i rodziny.

Otto ożenił się z Lucią Kunheim, urodzoną w Berlinie, córką kupców. Otto i Lucia doczekali się trójki dzieci: Ruth, Klausa i Ewy, które urodziły się w Ornontowicach. Majątek wprowadzony do małżeństwa przez Lucię umożliwił Ottowi realizację zamierzeń.

Przed śmiercią w 1891 roku, August Wilhelm zapisał dobra w Ornontowicach, Wielkim i Małym Dębieńsku Ottowi. Jego pierwszym przedsięwzięciem była melioracja nisko wydajnych użytków rolnych. Następnie rozbudował budynki inwentarskie i gospodarcze, a obok stawów przechowalnie lodu naturalnego. Jeszcze po II Wojnie Światowej obiekt ten stanowił zaplecze dydaktyczne dla Technikum Rolniczego.

W 1893 roku Otto Hegenscheidt przekazuje swoją parcelę na rzecz nowo wybudowanego Kościoła pw. św. Michała Archanioła. Rodzina nie tylko patronowała jego budowie, ale do końca II Wojny Światowej opiekowała się parafią.

Na przełomie XIX i XX wieku powstaje okazała siedziba rodu w Ornontowicach, wg projektu uznanego architekta Hugo Hartunga.

Społeczność Ornontowic doceniając osobiste zaangażowanie Otta w rozwój rolnictwa i potrzeby religijno-społeczne, postanowiło nazwać dzisiejszą ul. Orzeską jego imieniem. Nazwa ta utrzymała się przez kilka lat.

W 1923 roku, po przyłączeniu Ornontowic do II Rzeczpospolitej,, Otto wraz z żoną przenosi się do siedziby rodowej w Jeleniej Górze, a majątek przekazuje synowi Klausowi.

Genealogia rodziny Hegenscheidt